La vigencia de Goebbels y los pelos de punta.

Una pregunta de un compañero a final de clase me encendió la luz para publicar los once principios de la propaganda de Goebbels.  Son unos apuntes teóricos, llevados a la práctica en la Alemania Nazi, y que leídos en nuestro contexto parecen ser aplicados hoy en el día a día en la batalla política. No es publicidad, pero si comunicación política, y herramienta complementaria en las campañas electorales ( siempre estamos en campaña). Lo terrible es su vigencia.

14 opiniones en “La vigencia de Goebbels y los pelos de punta.”

  1. Efectivamente, vistos los principios así tan ordenados y con ejemplos más o menos afortunados según para quien, se pueden identificar en la actualidad con los movimientos y actitudes políticas. Muy interesante! .

  2. La verdad es que no conocía a Goebbels antes de ver este vídeo. Me pareció interesante ya que me encanta el tema del conductismo y la sugestión (en general todo lo relativo a la psicología). Es interesante el poder que supone para cualquier forma de gobierno (ya sea democrática dictatorial) un medio de comunicación, ostentando así la posibilidad de instar a las personas a actuar o pensar de un determinado modo manipulando o parcializando la información que reciben sobre el mundo que les rodea. Me parece muy útil tener presentes estos puntos mencionados en el vídeo en la vida diaria y más a la hora de analizar las campañas políticas (épocas en las que los medios más nos intentan sugestionar…). Sobre todo ahora que se avecinan las elecciones municipales y generales.

  3. Increíble… Me ha llamado la atención, sobre todo, el punto número tres: «Principio de la transposición: Cargar sobre el adversario los propios errores o defectos, respondiendo el ataque con el ataque. Si no puedes negar las malas noticias, inventa otras que las distraigan.» ¿Por qué? Pues porque es TAL CUAL lo que se piensa muchas veces (y con razón) sobre la política en los medios de comunicación de (en este caso) nuestro país. Cuando se habla de la subida del IVA, de modificar o aprobar una nueva legislación, de los recortes en sanidad pública y en educación… parece que luego se «suaviza» el tema hablando de la liga o de cuántos devotos tuvo la virgen en la última procesión. Parece que simplemente se corre una cortinilla y ya está. A veces, y desgraciadamente, creo que se le da muchísima más importancia en las noticias al fútbol o a la religión que a la actualidad. Y, desde mi punto de vista, no puede ser así.
    Muy interesante.

  4. A contradición entre psicoloxía individual e psicoloxía colectiva non ten tanta profundidade se nos paramos a examinala. O certo é que, por paradoxal que resulte, o feito de se transformar en multitude unha serie de individuos (sexan como for), outórgalle á multitude en si mesma unha alma (psique) colectiva. Desta maneira, o interese persoal non é o móbil de acción do individuo illado, senón o interese colectivo. Mais, de onde procede este fenómeno psicolóxico? Cal é o nexo entre individuo e a masa?
    O vencello que integra os individuos nunha masa é libidinal, segundo Freud, e para manter as masas xuntas os sentimentos que deben ser estimulados son todos os que teñan que ver coa “enerxía sexual primaria”. Así pois, o líder fascista asume o rol de pai primario e, como tal, é o ideal do grupo. Mais amar o líder non é máis que amarse a un mesmo, posto que a identificación é a expresión máis rápida dun vencello emocional. Así pois, a idolatría cara un líder soamente absorbe o narcisismo de cadaquén e tamén as frustracións de cadaquén, conseguindo substituír nos individuos o seu propio “eu” polo eu ideal -encarnado, pois, no líder. Mais isto non quere dicir que o líder sexa un Superhome, nin moito menos. De facto, o propio Freud anticipa a inferioridade (case inherente ao cargo) do xefe fascista. O líder só é líder porque expresa as súas inhibicións, que son latentes nos seus súbditos. O xefe fascista ten compulsión por falar de continuo (“unha carencia temporal do control do ego”) para sacar dos seus seguidores o carácter arcaico de unión, de unión da multitude.
    Un individuo, ao se integrar nunha masa, sofre unha alteración da súa actividade emocional que produce unha agudización notable da súa afectividade (e unha consecuente limitación da súa actividade intelectual). Este proceso axuda a propiciar a igualación do individuo co resto de entes da masa; igualación que só será conseguida se o invididuo elimina as súas “inhibicións” particulares e as súas preferencias persoais. Este hipotético igualitarismo “convencional” , presente na mentalidade fascista era interpretado por Freud coma unha “horda fraternal psicolóxica”, o cal explica o forte racismo de maneira dupla:
    Por unha banda, se os individuos da masa son iguais, o vínculo de sangue, a irmandade, aínda os iguala máis. Ademais de se afianzar o carácter “natural” da unión, tamén se mantén a enerxía libidinal primaria no inconsciente, posto que a relación fraternal é asexuada.
    Por outra banda, e consecuentemente coa razón anterior, se a congregación ten unha condición de naturalidade e os que están fóra do grupo non son irmáns por non teren vínculo de sangue, as primeiras persoas coas que debe combater a irmandade serán aquelas que non poidan partillala por cuestión raciais. Ademais, debemos ter en conta que este factor racista consegue soldar aínda máis o vencello existente no grupo .
    Unha cuestión que me resulta de especial interese é a que apunta Adorno sobre o grao de consciencia de Hitler do carácter libidinal da unión en masa. Indica, pois, que Hitler atribuía características femininas aos participantes dos seus mitins, cuestión traballada por Freud, que interpretaba coma verdadeira homosexualidade latente, advertindo que “o amor homosexual é moito máis compatible cos vencellos grupais ”.
    Para finalizar, visto desde os nosos días gustaríame que nos preguntásemos até que punto (non) integramos o modus operandi fascista na sociedade ou, dito doutro xeito, até que punto o individuo está destinado a sucumbir perante a masa nas sociedades actuais. Desde logo, se nos guiamos por como os mecanismos de vertebración dos movementos políticos fascistas se foron incrustando nas fórmulas políticas que foron aparecendo despois do ano 45, o éxito é rotundo: a política na actualidade está, dalgunha maneira, “fascistizada ”.

    1. Moi ben Brais, moi acertado engadindo o poder primitivo da líbido e a sexualidade á hora de observar o comportamento grupal de masas, mais estes 11 puntos que se comentan non só están exceptuados ó réxime Nazi. Son ferramentas de traballo de absolutamente todos os réximes ditatoriais, de todos xeitos penso, que no caso de amar ó lider como unha ferramenta de autoproxeción do «ego» me parece un pouco esaxerado por parte de Freud (Pouco vixentes as súas teorías a día de hoxe). Máis ben considero que a masa e o fascismo ten a virtude do sentimento colectivo, o poder da unión por un ben maior arraigado, como indica un dos 11 puntos no imaxinerio colectivo e no «Mithos». Así pois estes 11 puntos xa non é que se poidan extrapolar a calquera estado fascistoide, senón a calquera sentimento de patriotismo e nacionalismo. En todos os discursos ideolóxicos que aluden a unha patria e a unha nación, a un colectivo ao fin ao cabo a un «populus» atoparemos rasgos que semellen os 11 principios da propaganda.
      Non penseo que sexa a Goebbels a quen lle debamos atribuír dito desubremento. Goebbels como estudante de filosofía e línguas clásicas era bo coñecedor da historiografía latina. É pois a Roma á que nos debemos remitir para falar de propaganda destinada ás masas, é Roma pois o primeiro imperio cun forte instrumento de control ideolóxico e de exaltación do cidadán romano, este feito ainda é visible hoxe en día no enorme legado que conseguiu deixar Roma en toda a Europa occidental gracias ó control da cultura e non só das armas.
      Podemos atribuir pois a Goebbels ser o primeiro ideologo en ser capaz de sintetizar as ferramentas e a historia política latina, en 11 sinxelos puntos aplicables ós estados modernos.

  5. Non deixa de parecer un pouco estraño que este grupo de principios, vixentes actualmente, fosen propostos no seu momento por un dos máximos responsables do éxito nazzi. Porén, unha cousa non ten que ver ca outra e polo que vemos, continúan a ser aplicables cen por cen á publicidade actual. O vídeo non deixou de reafirmarme máis en algo do que antes quizais non era tan consciente: do milimetrado que está todo en publicidade, do controlados que estamos todos os espectadores, como se controlan tamén todos os competidores e como se deduce que armas empregar en cada momento e con cada grupo social. Chamoume tamén a atención o feito de que canto maior sexa a masa á que te dirixas, máis sinxelo debe der ser a mensaxe transmitida. Eu pensaba que tería que ser un anuncio moitísimo máis elaborado e versátil co obxectivo de convencer á variedade social á que nos diriximos; pero non, a mensaxe ten que ser simple para que ata a persoa menos receptiva sexa capaz de consumir e entender o spot.

    Tamén comentar o principio que fala da magnificación e da esaxeración. Penso que isto é moi habitual en algunhas marcas. Está ben que traten de potenciar as súa calidades ó máximo, pero creo que se ten que facer dun xeito moi controlado e medido. A esaxeración pode chegar, penso, a desprestixiar a marca; podo crer que o Actimel é bo para o organismo, pero tampouco creo que o faga tal e como nos contan.

    En referencia ó que nos contou Brais,está claro que o ser humano non deixa de ser unha unidade dentro dunha unidade moito maior, na que diferentes personalidades rematan por compartir, de xeito inconsciente, moitos dos seus trazos, ideais ou comportamentos. Somos tratados en moitas ocasións como unha masa, como unha gran masa que ten que ser guiada por un mesmo camiño, supoñendo que os individuos se amoldarán, por así dicilo, ó que faga/decida a maioría, repito, de forma inconsciente. Baixo o meu punto de vista, isto garda moita relación ca publicidade, na que todas as campañas se centran en convencer a un amplo grupo social, xa sexa dunhas características ou outras, pero sen centrarse no perfil propio de cadaquén, algo imposible de facer, supoño. Aínda así, penso que as marcas son cada vez máis conscientes de cal é o perfil dos seus consumidores, elaborando deste xeito campañas moito máis concretas afíns a un público obxectivo cada vez máis específico.

  6. Resulta perturbador saber que unhas regras levadas a cabo á practica na Alemania Nazi sexan aplicadas hoxe en día. Ao igual que Julia creo que o que máis se pode «ver» hoxe en día é o punto 3. Sempre se están tapando cousas que deberían de ser comentadas polos medios e polos gobernos, simplemente para non implicarse a sí mesmos.
    O punto número cinco tamén me pareceu interesante «cuanto más grande sea la masa a convencer, más pequeño ha de ser el esfuerzo mental a realizar». Hai un texto de Teaun A. Van Dijk, «Discurso, poder e acceso», que fala un pouco disto. Describe e explica como se exerce o abuso de poder dicindo que se reproduce e se lexitima por medio do texto e da fala dos grupos ou das institucións dominantes, centrándose principalmente nos modelos de acceso ó discurso, é dicir, nas modalidades de control social.

  7. Creo que todas estas cuestiones funcionan con las masas porque funcionan con cada individuo, todos nos portamos un poco así. Incluso de persona a persona nos escudamos en culpar a otros de nuestros errores, si nos enfadamos insistimos en las mismas ideas o si el «enemigo» triunfa ni hablamos de ello. Claro que algunas cosas que están en el video no son aplicables a los individuos entre sí, pero otras no son más que un reflejo de lo que hacemos los seres humanos en algunas situaciones.

    Y claro, de ardiente actualidad, porque más allá de toda teoría recopilada, es el método que en mi impresión tiene el ser humano para defenderse de sus supuestos enemigos.

  8. a menudo a criticamos o feito de que os Nazis tiveran un ministerio de propaganda e non nos damos conta de que, a día de hoxe, o de propaganda é o único ministerio que existe.

  9. Todos decimos, y escuchamos constantemente cuán manipulados somos por los medios, el problema está en que realmente no sabemos hasta qué punto, y si lo supiéramos no creo que fuéramos capaces de dormir tranquilos. Estos 11 puntos hacen que me plantee si todo lo que leo está destinado justamente a dirigir nuestro pensamiento hacia un enemigo común, haciendo que no veamos lo que tenemos frente a nosotros.
    El hecho de que seamos tratados como una masa, de que se nos haga sentir parte de una masa, hace que los individuos se sientan respaldados, por lo que se explica claramente el principio de la Unanimidad; el creer que alguien más piensa como uno, refuerza ese pensamiento y lo asienta, como bien explica Noelle-Neuman en «La espiral del Silencio» la opinión pública más extendida tiene la fuerza suficiente para seguir creciendo, mientras que todas aquellas opiniones que sean diferentes serán calladas por miedo al aislamiento social. Esto lleva a que las masas se dejen arrastrar y cada vez se lleven a más gente por delante, haciendo creer que eso que se dijo una vez por televisión es la verdad y no hay más. Es que no se queda solamente en las opiniones, sino de todos los comportamientos en general, como puede ser el consumo de ropa, la cultura alimentaria, musical, el comportamiento en cuanto a relaciones sociales. También tiene mucho que ver con esto el principio de Orquestación, ya que al repetirse una mentira constantemente y ser reafirmada por las masas, se convierte en una verdad innegable.
    En cuanto al principio de la Transposición «Si no puedes negar las malas noticias, inventa otras que las distraigan» es algo que considero que está muy presente en Argentina, donde da la casualidad que cada vez que se realizan elecciones o tomas decisiones políticas, coincide con un partido de football de los equipos más famosos. Es una medida de distracción que se ve a leguas, pero desde dentro, llevados por las masas pocos se dan cuenta.

  10. No había oído hablar antes de la clasificación de Goebbels. Pero es eso, una clasificación del autor tras estudiar el comportamiento y las circunstancias de las estrategias comunicativas gubernamentales de su tiempo, no es que las haya descubierto vamos. La masa «Agrupación numerosa de personas muy juntas y formando un cuerpo homogéneo y definido», por su misma naturaleza es fácilmente maleable. Un discurso que penetre bien en una parcela de la masa se extenderá al resto de ella, ya sea por miedo a no ser aceptado en la sociedad por no pensar igual que los demás (cuántas veces nos encontramos con este comportamiento en nosotros mismos y de forma constante), ésto se eleva a una enorme escala. Hay una interesante teoría que tiene que ver con esto mismo: La espiral del silencio de Elisabeth Noelle-Neuman en «La Espiral del silencio. Opinión pública: nuestra piel social» la cual defiende que la opinión pública es una forma de control social en la que el individuo adapta su comportamiento a las actitudes predominantes sobre lo que es aceptable y lo que no, lo que convierte a la opinión pública en el patrón y modelo a seguir de los individuos que deseen vivir en sociedad. Goebbels habla de esto en sus puntos 2, 9 y 10, la última muy importante, pues se refiere a normas y juicios preestablecidos y asumidos como normales o naturales aunque no sean racionales.
    Otro elemento muy importante y a la vez muy vinculado a este deseo de pertenecer a un núcleo social reside en la emotividad, la conexión sentimental entre los componentes de la masa. La emoción común conduce a una especie de sensación del individuo que deja de sentirse perdido y cree que ha encontrado su lugar en el mundo. ´De este sentimiento se ceban las dictaduras con su carácter paternalista, dónde la responsabilidad parece recaer en dos figuras, la defendida (el líder) y la opuesta (el enemigo común y culpable de todos los males).
    ¿No os parece qué hay una hermosa semejanza con el sentimiento sobre el que se construyen las religiones? Dios, Demonio, Cielo, Infierno…Confesarse a Dios a algunos les ayudo mucha para olvidar sus culpas y responsabilidades.

  11. Me sorprende saber que los mismos principios que se usaron para manipular a la masa nacional socialista y apoyar el régimen de Hitler, puedan manipularnos a nosotros también hoy en día como si nada. Parece que no aprendemos nada de nuestros errores, somos gente pasiva sin reacción a lo que nos cuenten. Como ya he dicho en anteriores posts, la publicidad nos manipula a su antojo haciéndonos ver lo que ellos quieren que veamos, y esto me deprime cada día más, porque además la mayoría de la gente piensa que todo lo que nos cuentan los medios es cierto, y lo cierto es que todo está trnasgiversado a su antojo. La frase que dice «Si una mentira se repite suficientemente acaba por convertirse en verdad», me resulta deplorable, y hasta que no actuemos no cambiarán las cosas. Los anunciantes se enfrentan entre ellos haciendo de nosotros su arma con la que juegan a su gusto.

  12. El director de cine cántabro Nacho Vigalondo, en una noche de pasión vinícola y de humor negro, incendió la redes social con un tweet que narraba lo siguiente: «ahora que tengo más de cincuenta mil followers y me he tomado cuatro vinos podré decir mi mensaje: ¡el holocausto fue un montaje!». Una declaración que dejó con el maxilar inferior abierto a muchísimos peces de red inernáutica y, también, a los cabecillas del rotativo El País (diario en el que Vigalondo solía vomitar algún artículo que otro). Fue cesado de sus funciones como juglar harto de locura inmediatamente.

    Si bien el charco de orina distaba mucho de la maceta, puede hacerse, sin duda, una reinterpretación de sus burdas y ebrias palabras: pues si que fue un montaje, pero no como lo quiso malintencionadamente hacer entender él. No, fue un gran montaje político, militar, un montaje asesino que hizo de los medios de comunicación sus hilos para convencer y adoctrinar una masa empobrecida, hambrienta de juicios. Y Goebbels fue el artífice de todo ello. El padre mentor de una propaganda antes novedosa y ahora chabacana, un estilo comunicativo transversal que llegaba desde la música que mascullaba melodías por gramófonos oxidados hasta películas de heroicidades de francotiradores de Baviera. Explicaron su verdad y la convirtieron en el motivo, en la razón. Se apoderaron de autores ilustres y autores ilustres se apoderaron.

    Y hoy tenemos más de lo mismo pero con más variedad. TVE es del poder político interino, PRISA es socialista, las autonómicas se deben al partido que les da sustento… Van cambiando los bozales para disimular el hecho de que son los mismos perros. Mueven a Gabilondo y lo ponen a un rincón, tocan techos, tocaron a Urdaci, a la Pastor según los intereses y el grado de caña que les meten. Nada nuevo. Cuando acontenció lo del 15M, Cuatro sacó la noticia con la Banda Sonora de «Drácula de B. S.» de fondo, mientras que La Sexta hizo lo propio con una sinfonía más edulcorada. La Televisión de Catalunya ha adoptado el símbolo nacionalista catalán (La estelada) casi como mosca o logotipo pues Convergència i Unió (la diligencia política en Catalunya) ahora ha virado así en el plano político. Podemos, el partido que se ha apropiado de el hartazgo popular, también tiene presencia en los medios. ¿Casualidad? ¿Reconocimiento? No, conexiones, contactos, venganzas de poder entre medios. Ponen conceptos básicos camuflados con tintes de inteligencia ciudadana. Así pues, todos sabemos que es la prima de riesgo pero no sabemos si actúa en nuestra dimensión o no. El anuncio de la lotería de Navidad, el juego increíble de poner el pie en la piscina para probar el agua. El año pasado disuadieron con monstruosidades de la alcurnia patatera cantando a la luz de un megalítico árbol de Navidad. «Vamos a hacer que piensen que la Navidad revive hasta los dinosaurios con artritis». «Chicos, este año mejor tratemos el tema de la Navidad con algo de la crisis. Es posibles juntos, saldremos adelante, la ilu…blablabla». Publicidad estatal para controlar las emociones. En época de precariedad, la sensibilidad es una arma cargada.

    En fin, un decálogo+1 que de manera inconsciente tenemos inserido en el código genético y aceptamos a regañadientes mientras nos damos codazos con otras ovejas para que nos dejen pastar tranquilos en nuestra parcela de hierba podrida.

Deja una respuesta

Introduce tus datos o haz clic en un icono para iniciar sesión:

Logo de WordPress.com

Estás comentando usando tu cuenta de WordPress.com. Salir /  Cambiar )

Foto de Facebook

Estás comentando usando tu cuenta de Facebook. Salir /  Cambiar )

Conectando a %s

Este sitio usa Akismet para reducir el spam. Aprende cómo se procesan los datos de tus comentarios.

A %d blogueros les gusta esto: